Boegbeeld van NIK Onderwijs, Henny van het Hoofd, met pensioen

met pensioen gegaan bij het NIK. Henny was al die jaren hoofd van de afdeling Onderwijs van het NIK. Bij het publiek is ze vooral bekend door het onderwijsmateriaal dat zij in de loop der jaren heeft gemaakt. 

 “Wijsheid aan degenen die niet weten, en onthouden wat je weet”   

Bij het afscheid in kleine kring, met de collega’s van NIK en Joodse Gemeente Amsterdam, zei NIK-voorzitter Jigal Markuszower: “Je functieomschrijving bij het NIK is Hoofd Afdeling Onderwijs. Eigenlijk doet dat tekort aan de hoeveelheid verschillende deel werkzaamheden die jij verricht. Het is een zeer veelzijdige en kleurrijke invulling van alles wat met onderwijs te maken heeft. Doordat je boven de stof staat kan eigenlijk iedereen en alles bij jou terecht en doet dat ook. Tegelijkertijd maakt dat jouw vervanging ook heel ingewikkeld.”

Jigal Markuszower citeerde een uitspraak van Meiri (1249-1315) op Misjle (het Tenach-boek Spreuken): “Onderwijs wijsheid aan degene die niet weten, en leer van degenen die weten

Dan zul je weten wat je niet wist en onthouden wat je weet.”

Vervolgens zei hij over Henny: “Henny heeft door het bedenken, uitwerken, schrijven, samenstellen en uitgeven van lesmateriaal voor altijd een markering achtergelaten op de joodse en Iwriet kennis en joodse identiteit niet alleen in Nederland maar ver over onze landsgrenzen heen.

De normale zin om te eindigen is om te zeggen dat NIK jou veel dank verschuldigd is of iets in die trant. Maar dat doet jou veel tekort. Wie jou echt veel dank verschuldigd zijn, zijn al die kinderen, die ondertussen in veel gevallen allang geen kinderen meer zijn, in binnen- en buitenland, waaronder mijn eigen kinderen, die een basis hebben gekregen waarmee ze hun hele leven vooruit kunnen.”

Zeven punten

NIK-secretaris Ruben Vis ging terug naar Henny’s aanstelling bij het NIK in 1989. Die kwam tot stand na een open sollicitatie waarin ze meteen in zeven punten haar ideeën op tafel legde over wat ze had bedacht te gaan doen. Terugkijkend stelde Ruben Vis vast dat de destijds door ingebrachte zeven punten precies datgene is geweest wat zij de afgelopen 34 jaar heeft gedaan.

Henny van het Hoofd schreef haar open sollicitatie vanuit Israel. Ze was aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem een MA opleiding aan het afronden, gericht op Jewish education in the diaspora. Daarvóór had zij een jaar een Joods studieprogramma in Jeroesjalajim gevolgd aan Pardes, daar weer voor had zij semitische taal- en letterkunde met een doctoraal afgerond aan de universiteit Leiden, en daar weer voor de PABO.

Lesmateriaal toegespitst op de Nederlandse situatie

Het NIK verkeerde op dat moment in een poging tot transitie, als het gaat om Joods onderwijs en de ondersteuning ervan. Er werden wat losse initiatieven ontplooid zoals de vertaling en bewerking van een geschiedenisboek en een boek over Joodse identiteit voor kinderen en pubers. Maar erg samenhangend was het allemaal nog niet. Men was eigenlijk al jaren op zoek naar iemand die het Joodse onderwijs kon coördineren.

Van de zeven doelen die Henny voor ogen had, waren de belangrijkste de coördinatie van docenten en het ontwikkelen van lesmateriaal toegespitst op de Nederlandse situatie en dat in het kader van een curriculum ten behoeve van het zondagochtendonderwijs. Eerst heeft ze buitenlands materiaal bewerkt en van lieverlee is Henny van het Hoofd, creatio ex nihilo, lesmateriaal gaan vervaardigen, materiaal dat gewoonweg niet bestond. Henny ziet uiterst scherp waar wat ontbreekt en wat daarvoor gecreëerd moet worden. Enkele van haar trofeeën op dit gebied zijn Ivriet in Sjoel, de Kindermegilla en de Sjabbat Sidoer met Sjabbat Thuis. Trofeeën die zij voor Joods Nederland heeft gecreëerd en behaald. Het zijn ook wereldwijd unieke producten die ook na het vertrek van Henny blijven pronken in de prijzenkast van het NIK.

Ruben Vis wees erop dat Henny van het Hoofd in haar lesmateriaal verder is gegaan dan de behandeling van de reguliere dingen, sjabbat, feestdagen etc. Zij heeft ook onderwerpen genomen die minder voor de hand liggen maar die toch noodzakelijk zijn dat een kind op een gegeven moment er wat van weet, zoals de dood. Hoe gaan we daar mee om in het jodendom? Stel je opa of oma komt te overlijden. Zij heeft op een haar kenmerkende manier toegankelijk gemaakt wat we in het jodendom doen op zo’n moment en wat de rouwrituelen zijn, wat zijn de do’s en wat zijn de don’ts. Alles om een kind nu, of op latere leeftijd, met de in zijn of haar jeugd opgedane kennis, zich vertrouwd te laten voelen in de wereld van het jodendom. 

Enorme ambassadeur

Henny gaat bij het NIK weg met achterlating van een enorme nalatenschap. Daarmee is zij een enorme ambassadeur geweest voor het NIK en voor de onderwijs-opdracht die het NIK voor zichzelf heeft gesteld in het bijzonder. Dit blijkt ook uit de toekenning van de Pincus Award aan Henny in 2005 en de grote internationale waardering bij je collega’s in onder meer de Bondsrepubliek, België, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk.

Henny van het Hoofd gaat haar nu beschikbare tijd vooral gebruiken om haar proefschrift te schrijven, dat gaat over Joodse godsdienstonderwijzers in Nederland in de periode 1860-1940.