Rabbijn Shimon Evers
Zoals bekend lezen we op Poeriem we de Megilat Esther, de rol van Esther. Veel minder bekend is dat er ook een rol is met het Chanoeka verhaal, de Megilat Antiochus. Hierin wordt uitvoerig het verhaal van Chanoeka verteld. Laatstgenoemde geniet veel minder bekendheid dan de rol van Esther. Op Poeriem lezen we de Megilat Esther ’s avonds en ’s ochtends bij voorkeur in sjoel met een beracha voorafgaande de lezing, aangezien onze geleerden deze mitswa (opdracht) hebben ingesteld. Maar Megilat Antiochus wordt vrijwel nergens gelezen. Er zijn sommige gemeentes die inderdaad een traditie hebben om deze Megila te lezen, maar ook dan zonder beracha vooraf, aangezien het lezen van deze Megila niet is ingesteld als een mitswa door onze geleerden.
Niet opgenomen in Tenach
De Megilat Esther vormt een onderdeel van Tenach. Op het einde van deze Megila staat het verzoek van Esther aan de geleerden van haar tijd, dat dit verhaal opgeschreven zal worden voor alle generaties. Dit verzoek is ingewilligd en zo is het boek Esther een van de 24 boeken van Tenach geworden. De grote middeleeuwse geleerde Rabbi Sa’adja Ga’on schrijft met veel waardering over de Megilat Antiochus. Hij schrijft dat deze Megila is geschreven door de vijf zonen van Mattitjahoe. Deze Megila is geschreven in het Aramees en hij heeft de rol vertaald in het Arabisch. Toch heeft deze rol nooit dezelfde status gekregen als de Megilat Esther. Opmerkelijk is ook dat de Megilat Esther is genoemd naar de heldin van het Poeriem verhaal, terwijl deze rol genoemd is naar de slechtaard van het Chanoeka verhaal, de Grieks/ Syrische koning Antiochus IV. Er is ook een andere naam bekend, Megilat HaMakkabiem, de Megila van de Makkabeeën, maar deze naam is nog minder bekend.
Een keerpunt in de geschiedenis
Zowel Poeriem als Chanoeka zijn een keerpunt geweest in de geschiedenis. In beide gevallen was er een overheerser die erop uit was om het joodse volk te vernietigen. En in beide geschiedenissen is er een keerpunt geweest, waardoor de slechte plannen van de heerser niet doorgingen en er een positief keerpunt was, waardoor het joodse volk gered werd en wij weer een feest erbij hebben.
Zowel bij de Poeriem geschiedenis als bij de Chanoeka geschiedenis kunnen we stellen dat duisternis veranderde in licht, maar de wijze van vieren is anders. Poeriem wordt voornamelijk intern gevierd, binnen de joodse gemeenschap; we lezen de Megilla in sjoel, we sturen elkaar etenswaren, geven giften aan de armen en houden een feestelijke maaltijd. Chanoeka is daarentegen veel meer naar buiten gericht. In de halacha – de wetten – van Chanoeka wordt gesproken over de plaats van de Menora, waar deze het best kan worden neergezet. De beste plaats om de Menora neer te zetten is bij de voordeur, tegenover de mezoeza. In Nederland zien we dat weinig, maar in grote joodse centra is het een beleving om door een joodse wijk te lopen en de Menorot te zien die echt bij de voordeur staan, vaak in een soort aquarium om te voorkomen dat de wind de lichtjes dooft. De tweede mogelijkheid om de Menora neer te zetten is voor het raam. Het is fijn om te constateren dat er zeer veel joodse huishoudens in Nederland zijn die hun Menora voor het raam zetten. Als dat niet mogelijk is, dan kan men de Menora ook binnenshuis aansteken. Een ander fenomeen dat we sinds een jaar of veertig zien, is het publiekelijk aansteken van grote Menorot in aanwezigheid van vele honderden mensen, joods en niet – joods. Vaak ook met participatie vanuit de lokale of landelijke overheid. Een gewoonte die in steeds meer plaatsen, zowel in Nederland als wereldwijd, met groeiende belangstelling wordt gevierd. Zeker nu is het van belang om onze solidariteit met elkaar en met Israël te laten zien!
Duisternis wordt licht
Zo kunnen we constateren dat er twee vormen zijn van het omturnen van duisternis in licht. Het woord Megilla (rol) kan ook herleid worden naar het woord ‘openbaren’. Poeriem is veel meer gefocust op de duisternis in onszelf en binnen onze joodse gemeenschap waar we het belang van eenheid benadrukken. We willen de verborgen krachten (Esther betekent ‘verborgen’) in onszelf naar voren halen. Chanoeka heeft een nog bredere boodschap. We willen de duisternis van buiten verlichten. We laten ons niet weerhouden door een wereld waar een Antiochus een hoofdrol speelt, maar ook die buitenwereld willen we verlichten met de warmte van de Chanoeka-lichten
Het licht van de Menora is zo sterk dat het de grootste duisternis kan verdrijven.
Chanoeka Sameach
Reacties zijn uitgeschakeld voor deze post.